سابقه و هدف: استفاده از دود مواد طبیعی، به‌ویژه در طب سنتی، در بیش از ۵۰ کشور جهان برای اهداف درمانی رایج است، اما ترکیبات شیمیایی و خواص زیستی بسیاری از این دودها هنوز به‌درستی شناسایی نشده‌اند. یکی از این نمونه‌ها دود دارویی عنبرنسا (سرگین گونۀ اهلی Equus asinus) است که به‌طور سنتی برای درمان بیماری‌های مختلف از آن استفاده می‌شود. هدف این مطالعه، شناسایی ترکیبات شیمیایی دود عنبرنسا حاصل از خرهای نر و ماده و بررسی ظرفیت آنتی‌اکسیدانی آن با استفاده از روش GC/MS بود. مواد و روشها: سرگین الاغ‌های نر و ماده (نابالغ و شیرده) در فصل بهار از منطقۀ مشگین‌شهر (استان اردبیل) جمع‌آوری و دود حاصل از سوزاندن آنها در متانول جذب و تغلیظ شد. پس از استخراج، نمونه‌ها برای آنالیز کروماتوگرافی تزریق شدند. یافتهها: در مجموع، 53 ترکیب در شش نمونۀ مختلف با درصدهای شناسایی بالای 90 درصد، شناسایی شد. ترکیبات فنولی نظیر فنل، گایاکول، p-کروزول و o-کروزول ازجمله اجزای اصلی بودند. درصد فنول‌های کل در نمونه‌ها بین 37 درصد تا 60 درصد متغیر بود. نتیجهگیری: نتایج نشان داد که دود عنبرنسا غلظت بالایی از ترکیبات فنلی و توان آنتی‌اکسیدانی قابل‌توجهی دارد که می‌تواند مبنایی برای کاربرد دارویی آن و انجام پژوهش‌های بیشتر را فراهم سازد.
Norani M, Poodine G, Ayyari M. Evaluation of the chemical compositions of Anbarnesa smoke from both male and female genus of Equus asinus via GC/MS, and its antioxidant properties. jiitm 2025; 16 (1) :27-38 URL: http://jiitm.ir/article-1-1763-fa.html
نورانی محمد، پودینه قمر، عیاری مهدی. بررسی ترکیبات شیمیایی دود عنبرنسای حاصل از حیوان نر و مادۀ گونۀ Equus asinus با استفاده از GC/MS و فعالیت آنتی‌اکسیدانی آن. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1404; 16 (1) :27-38
