سابقه و هدف: مواد شوینده و پاککننده علیرغم فواید زیادی که دارند، در سالهای اخیر بهعلت مصرف گسترده در سراسر دنیا، بهعنوان عامل جدیدی برای آلودگی محیط زیست به شمار میروند. این ترکیبات بهعلت فعالیت سطحی، خاصیت شویندگی و پاککنندگی دارند، ولی به آسانی از محیط تجزیه نمیشوند. پیش از تولید صابون و مواد شویندۀ شیمیایی، گیاهان، خاکستر و مواد طبیعی گوناگونی برای تولید شویندهها و صابون مورد استفاده قرار میگرفته است که تأثیر بسیار کمی در محیط زیست میگذاشته است. خوشبختانه امروزه تمایل به استفاده از منایع طبیعی و گیاهان دارویی در صنایع مختلف از جمله صنعت بهداشتی- آرایشی رشد چشمگیری داشته است. در طب سنتی ایران ترکیبات طبیعی گیاهی، حیوانی و معدنی متعددی برای شستشوی البسه، بدن و مو معرفی شده است که آشنایی با انواع و روشهای بهکار گیری آنها میتواند در حفظ طبیعت و محیط زندگی بسیار سودمند باشد. مواد و روشها: این نگارش، به معرفی مواد پاککنندۀ طبیعی عمدتاً گیاهی که برای شستن انواع البسه بهکار میرفته است بر اساس کتابهای مهم طب سنتی ایران از جمله قانون ابنسینا میپردازد. نتیجهگیری:حکیمان طب سنتی ایرانی، مواد طبیعی مختلفی را برای پاکیزگی بدن و لباس معرفی کردهاند. گیاهان مولّد قَلی یا قَلیا بهعنوان پایه اولیه تولید صابون مانند اُشنان و تاغ؛ چوبک اشنان، کندش و سطرونیون که ریشهای با خاصیت شویندگی دارند، از آن جملهاند. لذا شناسایی این گیاهان بهویژه گونههایی که در کشور ایران میروید، میتواند زمینه را برای پژوهش و تولید شویندههای طبیعتدوست ایجاد کند.
Taghavi Shirazi M, Shojaii A, Aliasl J, Aliasl F. Natural laundry detergents from the perspective of Iranian traditional medicine. jiitm 2018; 8 (4) :439-449 URL: http://jiitm.ir/article-1-918-fa.html
تقوی شیرازی مریم، شجاعی آسیه، علی اصل ژاله، علی اصل فاطمه. شویندههای طبیعی البسه از دیدگاه طب سنتی ایران. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1396; 8 (4) :439-449