سازمان بهداشت جهانی برای آن که مردم از سطح تندرستی مطلوبی برخوردار باشند، طب سنتی را تکمیل کننده طب رایج قرار داده است. از مبانی مهم اصول طب کهن ایرانی، موضوع پیشگیری یعنی حفظ تندرستی بدن به کمک اسباب شش‌گانه بوده است. یکی از این اصول شش‌گانه که در اصلاح روش زندگی نقش پر اهمیتی دارد، خواب و بیداری است. علت خواب از نقطه نظر طب سنتی ایرانی، وجود رطوبت در مغز می‌باشد و اما بیداری، عبارت از نفس برای جمیع اعضا و جوارح بدن معرفی شده است. لذا هدف از ا ین بررسی اصلاح خواب و بیداری در سنین و مناطق جغرافیایی مختلف از دیدگاه طب سنتی ایرانی می‌باشد. در همین ار تباط روش کار در این مطالعه از نوع کتابخانه‌ای بوده که با بررسی کتاب‌های مرجع طب سنتی، از قبیل حفظ الصحه ناصری، حفظ صحت ناصرالحکما، ذخیره خوارزمشاهی، جامع الشرحین و قانون ابن سینا، انجام گرفته است. از آن‌جایی که تغییر در خواب و بیداری قادر به ایجاد تغییر در کیفیت و مزاج ابدان می‌باشد، قادر به ایجاد تغییر در جهت سلامتی یا بیماری نیز خواهد بود. بنابراین، تغییر در اسباب شش‌گانه منجمله خواب و بیداری، از دیدگاه طب سنتی دارای اهمیت خاص است. از این جهت در این مطالعه به بحث و بررسی خواب و بیداری به‌عنوان یک متغیر در دو شاخص سن و مناطق جغرافیایی مختلف پرداخته شده است. با توجه به مطالعه انجام شده و اهمیت برقراری خواب مناسب در راستای حفظ تندرستی می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که خواب از دیدگاه طب سنتی در افراد و شرایط مختلف منجمله مناطق جغرافیایی مختلف، یکسان توصیه نمی‌گردد .تبیین یک الگوی صحیح خواب برای افراد در سنین و سرزمین‌های گوناگون در حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها اهمیت شایانی در طب ایرانی دارد.
Soltani S, Minae M, Besharat M, Karimi F, Nazem E. Correction of sleep and wakefulness in different ages and geographic regions from Traditional Iranian Medicine viewpoint. jiitm 2012; 3 (3) :263-268 URL: http://jiitm.ir/article-1-149-fa.html
سلطانی شاهین، مینایی محمد باقر، بشارت مهدی، کریمی فروزان، ناظم اسماعیل. اصلاح خواب و بیداری در سنین و مناطق جغرافیایی مختلف از دیگاه طب سنتی ایرانی. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1391; 3 (3) :263-268
