دانش ژنتیک و فیزیوپاتولوژی نشانداده است که بروز یک بیماری میتواند ناشی از علل مختلفی مانند جهش در ژنهای مختلف و مکانیسمهای متفاوت مولکولی باشد، درحالیکه ممکن است در بالین، علایم بهظاهر یکسانی مشاهده شود. از طرفی بیماران ازنظر جذب داروها، تاثیر، کارآیی و عوارض جانبی آنها، واکنشهای مختلفی به یک دارو نشان میدهند و همین مساله باعث شده است تا پزشکان هنگام تجویز دارو برای بیمار، علاوه بر تبعیّت از رویکردهای درمانی تعریفشده، از حدس و گمان برپایهی تجربهی شخصی نیز استفاده نمایند.
داروسازی نوین سعی دارد، برپایهی فارماکوژنتیک و نه فقط براساس مکانیسم یا ژنتیک بیماری، راهی برای تولید داروهای موثّرتر و کاراتر بیابد. هدف از این رویکرد، کسب حداکثر پاسخ بالینی با کمترین عوارض جانبی و تولید دارو برای شخص خاص با بیماری خاص میباشد. امّا علیرغم این تلاش، تخمین و پیشبینی کارآیی و عوارض جانبی احتمالی دارو، بسیار پیچیده و در تعامل با بسیاری از عوامل شناخته و ناشناخته است و مراکز تحقیقاتی بهدنبال طراحی شیوههای مطالعاتی جدیدی هستند که با سادهترین و ارزانترین شیوه، بیشترین احتمال موفّقیّت را بهدست آورند.
در مکتب طب سنّتی ایران، مزاج، مفهومی کلیدی در تعریف سلامت و بیماری انسان است. در این دیدگاه همانطور که اثر انگشت هیچ دو فردی یکسان نیست، مزاج و ترکیب هیچ دو انسانی با یکدیگر یکسان نمیباشد و همینطور در بسیاری از بیماریها، تغییرات خاصّی در مزاج فرد رخ میدهد که طبق یکسری اصول مدوّن و طبقهبندی شده قابل افتراق است.
گمان میرود با تقسیمبندی بیماران براساس نوع بیماری و درنظر گرفتن مزاج فرد و مزاج بیماری و همراه کردن این مساله با مزاج خاص داروها میتوان در پیشبینی میزان کارآیی دارو یا احتمال بروز عوارضجانبی، موفّقیّت بیشتری را کسب نمود و بهعبارت دیگر، این احتمال وجود دارد که بتوان راه رسیدن به اهداف فارماکوژنتیک را برپایهی فنوتیپ مزاجها کوتاهتر کرد.
Naseri M, Rezaeiazdeh H, Taheripanah T, Naseri V. Temperament Theory in the Iranian Traditional Medicine and Variation in Therapeutic Responsiveness, Based on Pharmacogenetics. jiitm 2010; 1 (3) :237-242 URL: http://jiitm.ir/article-1-66-fa.html
ناصری محسن، رضایی زاده حسین، طاهری پناه طیبه، ناصری واحده. نظریهی مزاج در طب سنّتی ایران و تنوّع پاسخدهی درمانی بر اساس فارماکوژنتیک. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1389; 1 (3) :237-242