دیابت یک بیماری متابولیکی مزمن است که با اختلال در تنظیم سطح قند خون شناخته می‌شود و می‌تواند به عوارضی جدی مانند مشکلات قلبی، کلیوی و عصبی منجر شود. این بیماری به‌دلیل سبک زندگی ناسالم، تغذیۀ نامناسب و عوامل ژنتیکی در حال گسترش است. در این میان، استفاده از گیاهان دارویی و آنتی‌اکسیدان‌های گیاهی به‌عنوان یک راهکار طبیعی برای کنترل و مدیریت دیابت مورد‌توجه قرار گرفته‌اند. هدف از این مطالعۀ مروری، گزارش اتنوبوتانیکال گیاهان دارویی و آنتی‌اکسیدان‌های گیاهی بر مدیریت دیابت در نوار مرکزی و شرقی ایران است. در مطالعۀ مروری حاضر برای جست‌و‌جوی مقالات از واژه‌های کلیدی گیاهان دارویی، اتنوبوتانی، ایران، فشار خون، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، کرمان، سیستان، فارس، یزد، مرکزی، زنجان، سیستان و اصفهان استفاده شد. از پایگاه‌های داده‌ای نظیر گوگل اسکولار، SID، مگیران، پابمد، اسکوپوس به‌منظور جست‌وجو استفاده شدند و از مقالات اتنوبوتانی مرتبط، برای مرور متون استفاده گردید. براساس نتایج بهدستآمده مشخص شد که گیاهان دارویی شامل شوید، چق‌چق، کاهو، پنیرک، زیتون، گزنه، انگور، چز کوهی، مریم نخودی، پیاز وحشی، اسپند، برنجاسک، سپیدار، کاکانج، زالزالک، جوز، کلپوره، توت، گوه دوسار، تیشدیچ، گردو، سیاه‌دانه، نخل، درمنه، توت سفید، کُنار، کیلک، تاجریزی، درمنۀ ترکی، سماق، علف چشمه، ترشک و کرفس کوهی برای درمان دیابت استفاده می‌شوند. مطالعۀ حاضر نشان داد که گیاهان دارویی مختلف در نوار مرکزی و شرقی ایران، به‌ویژه آن دسته از گیاهان دارویی که خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارند می‌توانند به مدیریت دیابت کمک کنند. این گیاهان به‌عنوان گزینه‌های درمانی طبیعی برای کنترل قند خون و کاهش عوارض دیابت مطرح هستند. پیشنهاد می‌شود تحقیقات بالینی بیشتری برای ارزیابی اثرات این گیاهان در درمان دیابت انجام گیرد تا از آنها در درمان مکمل دیابت بهره‌برداری شود.
Ebrahimi Y, Abbaszadeh S. Ethnobotanical Review of Plant Antioxidants and Medicinal Plants of Central and Eastern Iran Effective in Management of Diabetes. jiitm 2024; 15 (3) URL: http://jiitm.ir/article-1-1723-fa.html
ابراهیمی یحیی، عباس‌زاده صابر. مرور اتنوبوتانیکال آنتی‌اکسیدان‌های گیاهی و گیاهان دارویی مؤثر بر دیابت
در نوار مرکزی و شرقی ایران. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1403; 15 (3)
