بررسی تمدنی آرای پزشکان ایرانی قرن سوم تا پنجم ه.ق به‌ویژه رازی، ابن‌سینا و رهاوی در حیطه‌های مختلف سلامت جسمی، روحی و روانی می‌تواند شبکه‌ای از آرای این اندیشمندان و ارتباط بین آنها در حوزۀ اجزای سلامت معنوی را ارائه دهد؛ بهگونهایکه تحلیل تطبیقی آرای مذکور ضمن هم‌پوشانی دامنۀ اجزا و مفاهیم سلامت معنوی، جامعیت و شمول بیشتری را نسبت به تعاریف موجود در برمی‌گیرد. درنهایت هدف از این پژوهش توسعۀ مفهومی و ارتقای تعریف سلامت معنوی براساس آرای این سه اندیشمند است. روش این پژوهش از نوع تحلیلی‌ـ تطبیقی است که در گام نخست تعاریف سلامت معنوی از بانک‌های اطلاعاتی معتبر پایگاه‌های اسنادی و مجلات داخلی و خارجی، جست‌وجو و ارائه شد، سپس آرای ابن‌سینا، رازی و رهاوی از آثار ایشان استخراج و به‌صورت تفکیکی بررسی شد و درنهایت با توجه به اهداف و سؤالات پژوهش، یافته‌ها تجزیه‌وتحلیل شدند. بررسی و تطبیق آرای ابن‌سینا، رازی و رهاوی در ضمن سه دسته از اجزای سلامت معنوی (شناختی، احساسی و عملی) نشان داد که آرای ایشان در مقایسه با آرای صاحب‌نظران معاصر بعد از برجسته‌شدن مفهوم سلامت معنوی، دارای اتقان و گستردگی بیشتر است بهطوریکه تأکید بر آرای این اندیشمندان، دیدگاه‌های صاحب‌نظران امروزی را در گسترش مفهومی سلامت معنوی با هدف سالم‌سازی محیط زندگی فردی و اجتماعی جامعه، اصلاح خواهد کرد و توسعه خواهد داد. در مجموعِ آرای این سه اندیشمند، بیش از آرای صاحب‌نظران معاصر بر توجه هم‌زمان به مقولۀ جسم و روح و سلامتِ هر دو بُعد از وجود انسان تأکید شده است و بازنگری این آرا می‌تواند به نظریه‌پردازان حوزۀ سلامت معنوی در راستای توسعۀ مفاهیم این مقوله و سلامت‌افزایی فرد و جامعه کمک کند.
Gholampoor Dehsorkhi H, Ebrahimi M, Seyedi Noqabi S, Ghassemlou F. Conceptual development of the components of spiritual health with emphasis on Avicenna, Rhazes and Al-Rohawi. jiitm 2024; 14 (4) :283-296 URL: http://jiitm.ir/article-1-1664-fa.html
غلامپور دهسرخی حسن، ابراهیمی مهدی، سیدی نوقابی سپیده، قاسملو فرید. توسعۀ مفهومی اجزای سلامت معنوی با تأکید بر آرای ابن‌سینا، رازی و رهاوی. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1402; 14 (4) :283-296
