سابقهو هدف: یکی از عوامل انتقال علوم و فرهنگ از سرزمینی به سرزمین دیگر، مهاجرت نخبگان و دانشمندان است. مهاجرت نخبگان ایرانی به سرزمینهای دیگر پیشینهای دیرینه دارد. در این مقاله نسخۀ طبی الفوائد السلطانیه فی القواعد الطبّیه تألیف اَخی چِلِبی، پزشک مهاجر ایرانی به قلمروی عثمانی، بررسی میشود. مواد و روشها: پژوهش حاضر به روش کتابخانهای و با بررسی متون انجام شد. ابتدا فهرست آثار اخی چلبی استخراج گردید و سپس ساختار نسخۀ خطی فارسی الفوائد السلطانیه فی القواعد الطبّیه محفوظ در کتابخانۀ فاتح استانبول با روش تحلیل محتوا بررسی شد و با استفاده از مطالعۀ تطبیقی، متن کتاب با منابع طبی دورۀ اسلامی پیش از قرن 9 ه.ق مقایسه و مقابله گردید. یافتهها: الفوائد السلطانیه فی القواعد الطبّیه یکی از آثار ناشناختۀ پزشکی در قلمروی عثمانی است که تا کنون تصحیح نشده است. محتوای کتاب مشتمل بر یک مقدمه و 3 مقاله و خاتمه است. مقالۀ اول در 12 باب، مقالۀدوم در 9 باب و مقالۀ سوم در 3 باب تنظیم شده است. نتیجهگیری: اخی چلبی در این اثر با بهرهگیری از آثاری چون القانون فی الطب، یادگار و فرخنامه اثری نو را تألیف کرده است. این پژوهش شرح نمونهای از انتقال دانش پزشکی ایران به قلمروی عثمانی میباشد.
Bonyadi A, Khosrobeigi H, Norouzi J, Arabkhani R. A review of the Al-Fawaid al-Sultaniyah fi al-Qawa'id al-Tibbiyah and its sources. jiitm 2022; 12 (4) :283-292 URL: http://jiitm.ir/article-1-1438-fa.html
بنیادی افسانه، خسروبیگی هوشنگ، نوروزی جمشید، عربخانی رسول. بررسی نسخۀ الفوائد السلطانیه فی القواعد الطبیّه و منابع آن. مجله طب سنتي اسلام وايران. ۱۴۰۰; ۱۲ (۴) :۲۸۳-۲۹۲