سابقه و هدف: اتنوفارماکولوژی شامل پژوهش‌های میدانی و تجربی است که اطلاعات بسیار باارزشی را در مورد گیاهان دارویی عرضه می‌کند. شوید Anethum graveolens L. گیاهی یک‌ساله از خانوادۀ چتریان است که در طب سنتی، از بذر و برگ آن به‌عنوان ضدعفونی‌کننده، ضدتشنج، برطرف‌کنندۀ نفخ، برطرف‌کنندۀ سوءهاضمه، افزایش‌دهندۀ شیر و کاهش‌دهندۀ چربی خون استفاده می‌شود. مطالعۀ حاضر با هدف تحلیل اتنوفارماکولوژی شوید در شهر اردستان انجام شد که سابقۀ طولانی در کشت و مصرف این گیاه دارد. مواد و روش‌ها: در ابتدا مصاحبه از افراد محلی سالخورده و خبره در زمینۀ استفاده‌های سنتی دارویی، خوراکی و صنعتی شوید به‌روش نمونه‌گیری گلوله برفی در زمستان ۱۳۹۸ انجام شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات محلی، پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته از این اطلاعات بومی تهیه شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به تعداد ۳۷۵ نفر برآورد شد و پرسش‌نامه به‌صورت تصادفی در بین مردم شهر اردستان در بهار ۱۳۹۹ توزیع شد. روایی ابزار تحقیق بعد از نظرسنجی از استادان و متخصصان و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ به مقدار ۰/۸۹۴ تأیید شد. تجزیه‌وتحلیل آماری داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۲ و آزمون تی تست و فریدمن انجام شد. یافته‌ها: بررسی نتایج فراوانی وضعیت متغیرهای مصرف شوید به‌منظور درمان بهترتیب نشان داد که به‌طور میانگین ۳/۱۳ درصد استفاده از بذر تازۀ آن جهت کاهش چربی خون، ۲/۰۲ درصد استفاده از دم‌کردۀ بذر جهت درمان درد معده، ۱/۸۷ درصد استفاده از دم‌کردۀ بذر جهت افزایش شیر در زنان و ۱/۷۳ درصد استفاده از بذر جهت رفع نفخ در دام بود. بیشترین اندام مورد مصرف، برگ گیاه و بیشترین شیوۀ مصرف (۳۴/۱ درصد) به‌صورت خشک (چاشنی در غذاها) بود. نتیجه‌گیری: علی‌رغم دانش غنی سالخوردگان و خبرگان محلی از کاربردهای مختلف شوید، پاسخ‌گویان به پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته در محله‌های مختلف شهر اردستان، دانش بومی درمانی کمی از شوید داشتند یا به آن اعتقاد نداشتند. شاید بتوان گفت تجربۀ کمتر نسل جوان‌تر و آگاهی کمتر آن‌ها در استفاده از گیاهان دارویی دلیلی بر این امر باشد.
Momenzadeh A, Ghavam M, Kiani Salami S. Ethnopharmacology of Dill (A case study in Ardestan). jiitm 2021; 12 (2) :137-148 URL: http://jiitm.ir/article-1-1382-fa.html
مؤمن‌زاده علیرضا، قوام منصوره، کیانی سلمی صدیقه. اتنوفارماکولوژی گیاه دارویی شوید (مطالعۀ موردی در شهر اردستان). مجله طب سنتي اسلام وايران. 1400; 12 (2) :137-148
