سابقه و هدف: گیلان مانند سایر مناطق ایران، در عصر قاجار از نظر بهداشتی در شرایط نامطلوبی قرار داشت. عوامل متعددی در دورههای مورد بررسی موجب گسترش بیماریهای مختلف در گیلان میشد. بیماریها علاوهبر اینکه تأثیر نامطلوبی بر جسم و جان مردم گیلان داشت موجب تغییرات مهمی در ترکیب جمعیت، اقتصاد و فرهنگ گیلان بهویژه در عصر قاجار شد. نکتۀ قابل تأمل در بررسی حاضر، تأثیر باورهای عامیانه بر شیوع و همهگیری بیماری در این دوره است؛ بهگونهای که در کنار ضعف سیستم بهداشتی و امکانات مراقبتی، برخی از باورهای عامیانه درباره سلامت و بهداشت عاملی بازدارنده در سلامت مردم بهشمار میرفت. علاوه بر بازدارندگی باورهای عامیانه بر سلامت مردم، این باورها تبدیل به فرهنگ عمومی مردم در این دوره شد که بر نابسامانی بهداشت گیلان در این دوره میافزود. پرسش نوشتار بر این محور قرار دارد که باورها چه تأثیری بر گسترش بیماریها در گیلانِ عصر قاجار داشته است؟ مواد و روشها: پژوهش حاضر به روش کتابخانهای انجام شده و از منابع تاریخی، سفرنامههای اروپاییان و همچنین تحقیقات جدید نیز در تکمیل مباحث استفاده شده است. یافتهها: این مطالعه نشان داد که، با توجه به شرایط جامعۀ آن روز و عدم پیشرفت علم پزشکی و ناتوانی و ناآگاهی مردم در برخورد و مقابله با انواع بیماریها و راههای درمان آن، گرایش به باورهای عامیانه جهت درمان بیماریها، رواج و تأثیر زیادی بر گسترش بیماریها در این دوره داشته است. نتیجهگیری: بهنظر میرسد باورهای نادرست یکی از دلایل گسترش بیماریهای واگیردار در گیلانِ عصر قاجار بوده است.
Panahi A, Rahmaninejhad F. The effect of folk beliefs on the spread of diseases in Guilan during the Qajar era. jiitm 2020; 11 (2) :183-194 URL: http://jiitm.ir/article-1-1282-fa.html
پناهی عباس، رحمانینژاد فرشته. تأثیر باورهای عامیانه بر گسترش بیماریها در گیلانِ عصر قاجار. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1399; 11 (2) :183-194