در این پژوهش به تحلیل محتوای مقالات دایرهالمعارف پزشکی اسلام و ایران پرداخته شده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و روش انجام آن تحلیل محتوا میباشد. جامعه آماری این پژوهش شامل تنها جلد منتشر شده دایرهالمعارف پزشکی اسلام و ایران (جلد اول) است که حاوی ۳۸۹ مقاله میباشد و به علت محدود بودن جلدهای منتشر شده دایرهالمعارف، در این پژوهش نمونهگیری انجام نشد و کلیه مقالات جلد ۱ مورد بررسی قرار گرفت. برای گردآوری دادهها مقالات مورد مطالعه قرار گرفت و دادههای مورد نیاز در سیاهه کنترلی که براساس سؤالات اساسی پژوهش تنظیم شده بود، درج گردید. نتایج حاصل از این بررسی به این شرح است: مطالعه وضعیت پدیدآورندگان مقالات دایرهالمعارف نشان داد که اکثر آنها (۴۳/۷۵%) دارای مدرک کارشناسی ارشد میباشند و زنان (۵۲/۳۴%) بیش از مردان (۴۷/۶۶%) در تولید مقالات مشارکت داشتهاند. همچنین بیشتر پدیدآورندگان (۹۲/۱۹%) دارای ملیت ایرانی هستند. مطالعه وضعیت مقالات دایرهالمعارف نشان داد که از ۳۸۹ مقاله مورد بررسی، ۳۷۰ مقاله (۹۵/۱۲%) تألیف و ۱۹ مقاله (۴/۸۸%) ترجمه بوده است؛ از این بین، ۲۱۹ مقاله (۵۶/۳%) به موضوع اعلام و اشخاص، ۱۰۶ مقاله (۲۷/۲۵%) به موضوع مباحث خاص، ۴۱ مقاله (۱۰/۵۴%) به موضوع کتابها و تألیفات، ۱۵ مقاله (۳/۸۵%) به موضوع کلیات و ۸ مقاله (۲/۰۶%) به مباحث متفرقه تعلق دارند. هر مقاله به طور میانگین ۲.۶۴ صفحه از دایرهالمعارف را شامل میشود و در هر مقاله به طور متوسط ۱۶.۵۸ استناد به کار رفته است. همچنین، از بین مقالات مورد بررسی تنها در ۹۳ مقاله مجموعاً ۱۰۶ تصویر به کار رفته است و ۲۹۶ مقاله فاقد تصویر میباشند. بررسی وضعیت استنادهای به کار رفته در مقالات دایرهالمعارف نشان داد که از کل ۶۴۵۱ استناد موجود در جلد ۱، بیشترین استنادات (۶۶/۹۸%) به زبان غیرفارسی صورت گرفته است و تنها ۳۳/۰۲% از استنادات به زبان فارسی میباشد و به طور کلی، زبان عربی با ۴۹/۳۱% بالاترین میزان استنادها را به خود اختصاص داده است. در بررسی تاریخ انتشار استنادات مشخص شد که بیشترین استنادها (۵۴/۱۵%) دارای تاریخ انتشار میلادی هستند و پس از آن به ترتیب تاریخ هجری شمسی (۳۶/۸%) و هجری قمری (۴/۸۴%) وجود دارند. بررسیها نشان داد پربسامدترین پدیدآورندگان مورد استناد در مقالات، ابنابیاصیبعه با فراوانی ۱۲۸ و پربسامدترین منابع مورد استناد کتاب عیون الانباء فی طبقات الاطباء (به زبان عربی) اثر ابنابیاصیبعه با فراوانی ۱۲۳ میباشد. همچنین هیچ رابطه معناداری بین تعداد استنادها و ملیت نویسندگان مقالات یافت نشد؛ درحالی که مشخص شد بین زمان نشر و تعداد دفعات استناد، رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد..
Ebrahimzadeh F. The Content Analysis of Articles The 1st Volume of Medical Encyclopedia of Islam and Iran. jiitm 2012; 3 (2) :217-235 URL: http://jiitm.ir/article-1-144-fa.html
ابراهیم زاده فهیمه. تحلیل محتوای مقالات جلد اول دایرهالمعارف پزشکی اسلام و ایران. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1391; 3 (2) :217-235