بیماری‌های همه‌گیر و مسری از دیرباز در جوامع بشری رایج بوده که همواره مشکلاتی را ایجاد کرده‌اند. ایرانیان باستان با امراض مسری آشنایی داشته و با تدابیر پیشگیرانه مانع از شیوع این بیماری‌ها بوده‌اند. رویکرد پیشگیرانۀ پس از اسلام در طب ایرانی مورد تأکید حکمای مسلمان ایرانی بوده است و رساله‌های فراوانی در این باب نگاشته‌اند. نصیحت‌نامۀ سلیمانی اثر حکیم شاه محمدبن حاجی قزوینی (قرن ۱۰ هجری قمری) از آثار کوتاه و ارزشمندی است که برای نگهداشت سلامتی در ایام همه‌گیری‌ها نوشته شده است. پژوهش حاضر یک مطالعۀ مروری با روش کتابخانه‌ای است که به معرفی کتاب نصیحت‌نامۀ سلیمانی و مؤلف آن حکیم شاه محمد قزوینی و بیان تدابیر پیشگیرانۀ ذکرشده در اثر می‌پردازد. حکیم شاه محمدبن حاجی قزوینی ازدانشمندان ایرانی سنی‌مذهب بود که در دوران صفویه در ایران می‌زیسته است و سپس به دعوت سلطان بایزید دوم عثمانی به استانبول مهاجرت می‌کند. در قرن ۱۵ میلادی (قرن ۹ هجری قمری) امپراتوری عثمانی با اپیدمی طاعون و سایر عفونت‌ها روبه‌رو بود که مؤلف، اثر ارزشمند خود با عنوان نصیحت‌نامۀ سلیمانی در باب حفظ الصحه در ایام همه‌گیری‌ها را برای سلیمان قانونی سلطان عثمانی (۹۲۶ تا ۹۷۴ هجری قمری) در سال ۹۲۹ هجری قمری به زبان فارسی نگاشته است. مؤلف تدابیر پیشگیرانه در ایام همه‌گیری‌ها را براساس اصول ستۀ ضروریه در مکتب طب ایرانی بیان می‌کند. امروزه با پیدایش همه‌گیری کرونا و نقش رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، اهمیت حوزۀ بهداشت و پیشگیری بیش از پیش بر همگان مشخص شده و این در حالی است که حکمای طب ایرانی از کهن‌ترین دوران از دانش و آگاهی خوبی در حوزۀ بهداشت و سلامت عمومی برخوردار بوده و پیشگیری را مقدم بر درمان دانسته و تدابیر حفظ سلامتی را مورد توجه قرار میدادهاند
Shaabani N, Tajik N, Ghahramani Z, Alamdar Z, Ayati M H. Hakim Shah-Mohammad Ibn Haji Qazvini (15th century A.D) and his work on lifestyle management during epidemics. jiitm 2023; 13 (4) :313-320 URL: http://jiitm.ir/article-1-1557-fa.html
شعبانی نفیسه، تاجیک نرگس، قهرمانی زهرا، علمدار زهرا، آیتی محمدحسین. حکیم شاه محمدبن حاجی قزوینی (قرن 10 هجری قمری) و اثر او در مورد حفظ الصحه
در ایام همه‌گیری‌ها. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1401; 13 (4) :313-320
