سابقه و هدف: ابومنصور موفق‌بن‌علی هروی، داروساز و پزشک ایرانی (سدۀ ۴ و ۵ هجری قمری - ۱۰ و ۱۱میلادی)، نویسندۀ اولین فرهنگ دارویی شناخته شده به زبان فارسی با عنوان "الابنیه عن حقایق الادویه" است. پژوهش‌های انجام شده در خصوص این کتاب، عمدتاً متکی بر بررسی واژگان از نگاه ساختار زبانی است؛ اما در زمینۀ استخراج واژگان دارویی و در حوزۀ مطالعات تاریخ داروسازی، اقدامی صورت نگرفته است. لذا هدف از این مطالعه، تبیین محتوای کتاب الابنیه در دانش داروشناسی و تشریح ساختارهای مورد نظر هروی در تقسیمات دارویی است.
مواد و روش‌ها: مطالعۀ حاضر، با رویکرد مروری و روش تحلیل محتوای کیفی و کمی در حوزۀ مطالعات کتابخانه‌ای و متکی بر کتاب الابنیه انجام شده است.
یافته‌ها: این بررسی امکان تدوین ساختار داروشناسی در اندیشۀ هروی را فراهم آورد. در کتاب الابنیه ۵۸۴ عنوان دارو معرفی و بررسی شده است. چگونگی ارائه و معرفی این داروها نشان داد که در اندیشۀ هروی پنج ساختار کلان شامل تقسیم داروها بر اساس ماهیت و کارکرد، منافع و مضرات، مزاج و طبایع دارویی، منشأ دارویی و در نهایت وابستگی جغرافیایی داروها وجود داشته است.
همچنین داده‌های این بررسی در مقایسه با کتاب ذخیرۀ خوارزمشاهی اثر سید اسماعیل جرجانی نشان داد که دانش داروشناسی در حوزۀ ساخت داروهای ترکیبی و نیز گستره داروشناسی، از قرن چهارم تا قرن ششم هجری قمری پیشرفت داشته است.
نتیجه‌گیری: نوع ارائۀ مطالب و معرفی داروها از سوی هروی نشان میدهد که وی اندیشه‌ای نظام‌مند در خصوص داروشناسی داشته است. این نظام‌مندی هم در مقدمۀ هروی و هم در معرفی داروها، آشکار است.
