سابقه و هدف: خونریزی ممکن است به علت جراحت، اختلالات خون یا اثر دارو رخ دهد، متوقف کردن خونریزی اغلب مستلزم اقدام فوری پزشکی است و می‌تواند سبب ناتوانی و مرگومیر بیماران شود. داروهای متداول هموستاتیک در دسترس نیستند و اثربخشی محدودی دارند. از طرفی این داروها گران بوده و بار اقتصادی ناشی از روش‌های درمانی مختلف، سبب ایجاد مشکلات متعددی برای جامعه می‌شود. طب سنتی ایران که یکی از مکاتب طبی کلنگر می‌باشد، روش‌های درمانی ویژه‌ای در این خصوص دارد که شناخت آن‌ها برای جامعۀ پزشکی خالی از فایده نیست. در منابع طب ایرانی برای کنترل خونریزی ترکیبات طبیعی مختلفی استفاده شده است که از آن جمله می‌توان به انواع خاکستر اشاره کرد. یکی از انواع پرکاربرد آن، پنبۀ سوخته است. هدف از این مقاله، استخراج پنبۀ سوخته به‌عنوان بندآورندۀ خونریزی در متون طب سنتی ایران به‌عنوان مکتبی غنی با سابقۀ تاریخی پربار است.
مواد و روش‌ها: این مطالعۀ مروری یک نوع بررسی کتابخانه‌ای است. به این منظور ابتدا کاربرد خاکستر و پنبه با کلید‌واژه‌های مختلفی در بندآوردن خونریزی در منابع معتبر طب سنتی ایران از قبیل قانون در طب، الحاوی و ذخیرۀ خوارزمشاهی بررسی شد. سپس در پایگاه‌های اطلاعاتی از جمله PubMed, SID, Google Scholar اثرات این مفرده بر روی خونریزی تا می ۲۰۱۹ برای یافتن شواهد علمی جستجو شد.
یافته‌ها: خاکستر به‌عنوان درمان مجرب در بندآوردن خونریزی در منابع معتبر مختلفی در طب سنتی ایران ذکر شده است. حکما با خواص مختلفی که برای پنبه قائل هستند، آن را مانع سیلان خون معرفی می‌کنند که خونریزی را بند می‌آورد و باعث جمع شدن اجزا می‌شود.
نتیجه‌گیری: از آنجایی که اثرات ضد خونریزی پنبه در منابع مختلفی از طب مدرن اثبات شده است، بنابراین در زخم‌هایی که پیچیده نیستند و شریان درگیر نیست و سایز کوچک با عمق کم دارند می‌توان از سوختۀ گاز استریل یا پنبۀ سوخته که ارزان و در دسترس است، استفاده کرد.
