سابقه و هدف: سوءهاضمۀ عملکردی از اختلالات شایع دستگاه گوارش است که با احساس ناراحتی و پری معده پس از صرف غذا مشخص می‌شود. اگرچه این اختلال تهدیدکنندۀ حیات نیست، به‌شدت بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر می‌گذارد. مطالعۀ حاضر به بررسی مروری مداخلات مبتنی بر شواهد متخصصان طب ایرانی در درمان سوءهاضمۀ عملکردی می‌پردازد.
مواد و روش‌ها: این مطالعۀ مروری سیستماتیک، در سال ۱۴۰۳ با جست‌وجو در پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed, Web of Sciences, Google Scholar و نیز پایگاه‌های اطلاعاتی ایرانی شامل SID و Magiran انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه، مقالات کارآزمایی‌های بالینی ایرانی با موضوع سوءهاضمۀ عملکردی و طب مکمل بودند که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴ به زبان فارسی و انگلیسی منتشر شده بودند. عبارات جست‌وجو شامل کلمات کلیدی برای بیماری (Dyspepsia, Functional dyspepsia, Helicobacter, Flatulence, Gastric pain, Fullness و معادل فارسی آن) و نوع مداخلات (Herbal Medicine, Persian Medicine, Complementary Medicine, Iran، داروی گیاهی، طب ایرانی و طب مکمل) بود.
یافته‌ها: براساس یافته‌های مطالعۀ حاضر گیاهانی مانند زنیان، زیرۀ سیاه، کرفس، شوید، آویشن، مصطکی، فلفل و زنجبیل، پونه، شربت جلاب، گشنیز، آمله، گل سرخ، برگ ریحان، انیسون، سنبل‌الطیب، سیاه‌دانه، مرزه و بارهنگ ازجمله گیاهانی بودند که در مطالعات بالینی به تنهایی یا به‌صورت ترکیبی در بهبود علائم سوءهاضمۀ عملکردی مؤثرند.
نتیجه‌گیری: استفاده از گیاهان دارویی توصیه‌شده در طب ایرانی به تنهایی و یا همراه با داروهای طب نوین می‌تواند برای بهبود علائم سوءهاضمه در بیماران مبتلا مؤثر باشد و بی‌خطر در نظر گرفته شود. با وجود این، هنوز شواهد کافی برای اثبات اثرات درمانی این گیاهان ناکافی به‌نظر می‌رسد. توصیه می‌شود کارآزمایی‌های بالینی با کیفیت بالا و در مقیاس بزرگ با طراحی دقیق در این زمینه انجام شود.
