در این پژوهش به تحلیل محتوای مقالات دایره‌المعارف پزشکی اسلام و ایران پرداخته شده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و روش انجام آن تحلیل محتوا می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل تنها جلد منتشر شده دایره‌المعارف پزشکی اسلام و ایران (جلد اول) است که حاوی ۳۸۹ مقاله می‌باشد و به علت محدود بودن جلدهای منتشر شده دایره‌المعارف، در این پژوهش نمونه‌گیری انجام نشد و کلیه مقالات جلد ۱ مورد بررسی قرار گرفت. برای گردآوری داده‌ها مقالات مورد مطالعه قرار گرفت و داده‌های مورد نیاز در سیاهه کنترلی که براساس سؤالات اساسی پژوهش تنظیم شده بود، درج گردید. نتایج حاصل از این بررسی به این شرح است: مطالعه وضعیت پدیدآورندگان مقالات دایره‌المعارف نشان داد که اکثر آن‌ها (۴۳/۷۵%) دارای مدرک کارشناسی ارشد می‌باشند و زنان (۵۲/۳۴%) بیش از مردان (۴۷/۶۶%) در تولید مقالات مشارکت داشته‌اند. همچنین بیشتر پدیدآورندگان (۹۲/۱۹%) دارای ملیت ایرانی هستند. مطالعه وضعیت مقالات دایره‌المعارف نشان داد که از ۳۸۹ مقاله مورد بررسی، ۳۷۰ مقاله (۹۵/۱۲%) تألیف و ۱۹ مقاله (۴/۸۸%) ترجمه بوده است؛ از این بین، ۲۱۹ مقاله (۵۶/۳%) به موضوع اعلام و اشخاص، ۱۰۶ مقاله (۲۷/۲۵%) به موضوع مباحث خاص، ۴۱ مقاله (۱۰/۵۴%) به موضوع کتاب‌ها و تألیفات، ۱۵ مقاله (۳/۸۵%) به موضوع کلیات و ۸ مقاله (۲/۰۶%) به مباحث متفرقه تعلق دارند. هر مقاله به طور میانگین ۲.۶۴ صفحه از دایره‌المعارف را شامل می‌شود و در هر مقاله به طور متوسط ۱۶.۵۸ استناد به کار رفته است. همچنین، از بین مقالات مورد بررسی تنها در ۹۳ مقاله مجموعاً ۱۰۶ تصویر به کار رفته است و ۲۹۶ مقاله فاقد تصویر می‌باشند. بررسی وضعیت استنادهای به کار رفته در مقالات دایره‌المعارف نشان داد که از کل ۶۴۵۱ استناد موجود در جلد ۱، بیشترین استنادات (۶۶/۹۸%) به زبان غیرفارسی صورت گرفته است و تنها ۳۳/۰۲% از استنادات به زبان فارسی می‌باشد و به طور کلی، زبان عربی با ۴۹/۳۱% بالاترین میزان استنادها را به خود اختصاص داده است. در بررسی تاریخ انتشار استنادات مشخص شد که بیشترین استنادها (۵۴/۱۵%) دارای تاریخ انتشار میلادی هستند و پس از آن به ترتیب تاریخ هجری شمسی (۳۶/۸%) و هجری قمری (۴/۸۴%) وجود دارند. بررسی‌ها نشان داد پربسامدترین پدیدآورندگان مورد استناد در مقالات، ابن‌ابی‌اصیبعه با فراوانی ۱۲۸ و پربسامدترین منابع مورد استناد کتاب عیون الانباء فی طبقات الاطباء (به زبان عربی) اثر ابن‌ابی‌اصیبعه با فراوانی ۱۲۳ می‌باشد. همچنین هیچ رابطه معناداری بین تعداد استنادها و ملیت نویسندگان مقالات یافت نشد؛ درحالی که مشخص شد بین زمان نشر و تعداد دفعات استناد، رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد..

سابقه و هدف: آثار آکنه با اکسیداسیون محتویات فولیکول در سطح پوست شروع می‌شود که باعث ایجاد کومدون‌ها Comedones (سر سیاه) شده و جریان طبیعی سبوم به سطح پوست متوقف می‌شود. در صورت تراوش محتویات پیلوسباسه به درم اطراف آن یک پاسخ التهابی شدید و طولانی ایجاد می‌گردد که با افزایش ترشح سبوم با کراتینیزاسیون غیرطبیعی در قسمت ترشحی مجرای پیلوسباسه همراه خواهد بود. امروزه داروهای شیمیایی بسیاری و با عوارض متعددی جهت درمان بیماری‌های پوستی از جمله آکنه و کک و مک استفاده می‌شود که می‌توان به Benzoyl peroxide و Salicylic acidبا درصدهای مختلف اشاره کرد. از طرف دیگر توجه خاصی به مواد طبیعی، گیاهی و حیوانی به خاطر کاهش عوارض جانبی سازگاری بهتر با طبیعت و در بعضی موارد اثر بخشی مناسب، معطوف شده است. کف دریا (زبد البحر) ماده‌ای شبیه کف و از استخوان بعضی از جانوران دریایی (ماهی مرکب) تشکیل شده است و به شکل های ابر مانند، گلرنگ، قارچی و اسفنجی شکل وجود دارد و در درمان‌های سنتی زدودن موهای زائد، جلا دادن دندان، بیماری نقرس و... به کار می رود. این مواد همچنین در برطرف کردن لکه های سیاه و جوش های صورت نیز مؤثر است. لذا بعد از آنالیز اولیه و اطمینان از ایمنی فرآورده ، شکل‌های مناسب از مواد کف دریا به وسیله پایه مناسب (اوسرین) تهیه شد و بعد پایداری فیزیکی و شیمیایی آن در دما و زمان‌های مورد نظر بررسی گردید.
مواد و روش ها: پس از جمع آوری حدود ۵۰ گرم از کف دریا و تائید آن، درابتدا با استفاده از روش پیچیده سنجی با EDTA میزان کلسیم آن تعیین مقدار شد. با استفاده از پارافین مایع به عنوان Levigatorبه صورت Levigate در آمده بعد در پایه های مختلف وازلین و اوسرین به صورت پماد فرموله گردید. پایداری فیزیکی فرآورده(دو فاز شدن،تغییر رنگ و تغییر بو و ...) در سه دما (یخچال، محیط و۴۵ºC) و شیمیایی در سه دما و همین طور از نظر محدودیت میکروبی آزمایش شد تا تاریخ مصرف فرآورده نیز تعیین گردد.
یافته‌ها: در مدت یک ماه نگهداری فرآورده با پایه‌های اوسرین، وازلین و کلد کرم در محیط‌های مختلف(یخچال، اتاق و ۴۵ درجه سانتی گراد) پایه اوسرین بهترین پایداری فیزیکی را از خود نشان داد و با توجه به تعیین مقدار کلسیم نمونه در زمینه پایداری شیمیایی اختلاف معنی داری در دماهای مختلف در زمان مورد بررسی وجود نداشت. در پایداری میکروبی نیز هیچ گونه رشد میکروب پاتوژنی مشاهده نشد.
بحث و نتیجه‌گیری: فرمولاسیون کف دریا (زبد البحر) با پایه اوسرین از لحاظ پایداری فیزیکی، شیمیائی و میکروبی پایدار بوده و تاریخ انقضا آن بیش از پنج سال برآورد شد. تست‌های اولیه بالینی اثرات مطلوبی را نشان می‌دهد.