سابقه و هدف: دشوارزایی از جمله مشکلات پزشکی به‌ویژه در حیطۀ زنان و زایمان است و عوارض شناخته‌شده تا مرگ زنان را حین زایمان به‌دنبال دارد. سؤال این است که تجربیات دانشمندان و حکیمان مسلمان در تشخیص علل و عوامل سخت‌زایی و نیز طرح درمان آنها چگونه بود؟ برای پاسخ‌گویی به سؤال فوق، این مقاله تدوین گردید.
مواد و روش‌ها: تحقیق به‌روش مطالعۀ کتابخانه‌ای انجام گرفت. با مطالعۀ کتاب‌های پزشکی دورۀ اسلامی در زمینۀ طب زنان و به‌ویژه تشخیص و درمان دشوارزایی از نظر طبیبان اسلامی انجام گرفت. تعداد ۱۸ کتاب دورۀ اسلامی بررسی و گزارش گردید.
نتیجه‌گیری: به‌نظر می‌رسد که پزشکان دورۀ اسلامی بدون در دست داشتن میکروسکوپ و دستگاه‌های الکترونیکی و فقط بر اساس علائم و نشانه‌شناسی موفقیت‌هایی در تشخیص و درمان دشوارزایی پیدا کردند. مطالعۀ اصیل یافته‌های کلینیکی احتمالاً برای متخصص زنان و زایمان حداقل به‌عنوان کارآزمائی بالینی مفید می‌باشد.
Montazer Alghaem A, Alian F, HosseinHashemi Z. The Study of Difficult Parturition in the History of Islamic Medicine. jiitm 2017; 7 (4) :385-395 URL: http://jiitm.ir/article-1-774-fa.html
منتظر القائم اصغر، علیان فاطمه، حسین هاشمی زهرا. مطالعۀ درمان دشوارزایی در تاریخ پزشکی دورۀ اسلامی. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1395; 7 (4) :385-395
