سابقه و هدف: براساس طب ایرانی (PM)، همۀ موجودات و هر انسانی دارای مزاج خاص خود هستند. مزاج، حاصلِ برهمکنش چهار کیفیت گرمی، سردی، تری و خشکی است. این کیفیتها خود از ترکیب چهار عنصر آتش، آب، هوا و خاک بهوجود میآیند. با توجه به نوع ترکیب این عناصر، هر فرد مزاج منحصربهفردی دارد. در PM، اعتقاد بر این است که مزاج نقش مهمی در تغییرات فیزیولوژیکی، سطح سلامت و ابتلا به بیماریهای مختلف دارد؛ بنابراین، هدف از این مطالعه بررسی ارتباط مزاج (مزاج بدنی) و خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) است. مواد و روشها: این مطالعه از نوع مورد-شاهدی است که بر روی ۱۶۰ بیمار مبتلا به MS و ۴۸۰ فرد سالم در شهر کرمان انجام شد. دادهها از طریق پرسشنامهای سهبخشی که شامل اطلاعات فردی، برخی عوامل محیطی و پرسشنامۀ مزاج مجاهدی بود، جمعآوری شد. دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS نسخۀ ۱۸ و آزمونهای آماری توصیفی و استنباطی (آزمون کایدو، رگرسیون لجستیک یکمتغیره و چندمتغیره) تحلیل شد. یافتهها: افرادی که مزاج «سرد و تر» داشتند، نسبت به کسانی که مزاج معتدل داشتند، در معرض خطر کمتری برای ابتلا به MS قرار داشتند (مزاج سرد: ۲۴/۰ OR=، ۷۵/۰–۰۸/۰ CI=۹۵%؛ مزاج تر: ۳۸/۰OR= ، ۷۱/۰–۲۰/۰ CI=۹۵%). همچنین، نتایج رگرسیون لجستیک چندمتغیره نشان داد که مزاجهای «سرد و معتدل» و «معتدل و تر» میتوانند بهطور معنیداری نقش محافظتکننده را در برابر ابتلا به MS داشته باشند. نتیجهگیری: مطالعۀ حاضر نشان داد که مزاجهای «سرد و معتدل» و «معتدل و تر» بهعنوان عوامل محافظ در برابر بیماری MS شناخته میشوند. بااینحال، این نتایج اولیه بوده و مکانیسم آنها با مبانی طب ایرانی بهطور کامل قابلپشتیبانی نیست. بنابراین، پیشنهاد میشود که در مطالعات آینده با روششناسی دقیقتر مانند مطالعات کوهورت به بررسی تغییرات مزاجی در بیماران مبتلا به MS پرداخته شود.
دهقان مهلقا، قائدیحیدری فاطمه، مظاهری محمد. مولتیپل اسکلروزیس و مزاج: یک مطالعۀ مورد-شاهدی در جنوب شرقی ایران. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1404; 16 (1)