زمینه و هدف: در طول تاریخ زندگی بشر همواره همهگیریها یکی از تهدیدهای جدی حیات بشر بوده و نحوه کنترل و پیشگیری از آن اهمیت ویژهای دارد. یکی از پزشکان برجسته طب ایرانی در دوران صفویه، بهاءالدوله رازی است که علاوه بر جایگاه علمی، از جایگاه سیاسی برخوردار بوده است. وی مجموعهی کاملی از تعریف شرایطی که باعث همهگیری میشود، علائم بیماری ناشی از آن و راهکارهای پیشگیری و کنترل آن را در کتاب "خلاصه التجارب" خود آورده است. این مقاله درنظر دارد مطالب بهاءالدوله رازی که دربردارنده تجارب شخصی وی و دیگر پزشکان دورهی اسلامی تا پیش از دوران صفویه در رابطه با بیماریهای همهگیر را ارائه دهد. مواد و روشها: این مطالعه با استفاده از روش کتابخانهای و اسنادی به بررسی موضوع بیماریهای همهگیر بر طبق کتاب بهالدوله رازی پرداخته، سپس به تحلیل و تجزیه هر بخش و استنتاج یافتهها و تطبیق آن با طب امروزی پرداخته است. یافتهها: مطالب کتاب خلاصه التجارب، بهاءالدوله رازی در مورد همهگیریها را میتوان به ۳ بخش تقسیم کرد. مطالب مربوط به بخش1 و2 جمعآوری مطالب پیشینیان توسط وی بوده است. در حالی که ما در بخش سوم شاهد ایدههای بهاالدوله در بخش پیشگیری از قبیل اشاره به نوع پوشش خاص در منزل، توصیه به استفاده از پشهخان(مکان ویژه در زمان همهگیری) و استفاده از گیاهان خاص هستیم که به نظر میرسد این روشها از راهکارهای منحصر به فرد بهاء الدوله رازی در زمان همهگیریها بوده است. بحث و نتیجهگیری:با توجه به این که کتاب خلاصه التجارب رازی از جمله کتب متاخر طب ایرانی می باشد و بهاالدوله رازی علاوه بر جمعآوری نظر حکمای قبل از خود به ذکر تجربیات خود نیز پرداخته است، تحقیق و بررسی بر روی این کتاب بسیار حائز اهمیت بوده و میتواند توصیهها و راهکارهای پیشگیری وی مبنای مطالعات پایه و بالینی قرار گیرد.
نوع مطالعه: مروري |
موضوع مقاله: تخصصي دریافت: 1401/4/28 | پذیرش: 1401/1/10