مبارزه با حشرات از دیدگاه طب سنتی ایران دارای نکات بسیار قابل توجهی است. تقریباً تمامی روش‌هایی که ما امروزه در مبارزه با حشرات بکار می‌بریم در طب سنتی ایران نیز مورد توجه قرار می‌گرفته است. علاوه بر گیاهان دارویی از مواد معدنی و حیوانی نیز استفاده می‌شده است که در این مقاله عمدتاً منابع گیاهی آمده است.
گیاهان دارویی به روش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این روش‌ها شامل استعمال خوراکی(۳ گیاه)، استعمال روی بدن یالباس (۱۲ گیاه)، و انواع استعمال‌های خارجی است. در بین این روش‌ها استعمال خارجی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از روش‌های استعمال خارجی می‌توان به ‌محلول پاشی(۲۱گیاه)، گرد پاشی(۱۳گیاه)، بخور دادن (۲۰گیاه)، ایجاد تله‌های جاذب و کشنده(۴گیاه) و دود دادن(۲۶گیاه)اشاره کرد. علاوه بر این‌ها روش‌های ابداعی بر پایه جنبه‌های رفتارشناسی حشرات را نیز می‌توان اضافه کرد. در طب سنتی مواد دور کننده حشرات بیشتر از مواد کشنده مورد نظر بوده‌اند. همچنبن برپایه این اطلاعات تعدادی از گیاهان مانند ترمس و حنظل با تاثیر بر سیستم تولید مثلی حشرات مانع تکثیر آن‌ها می‌شوند. از میان گیاهان بکار گرفته شده بر ضد حشرات، گیاهان سیاهدانه، مورد، حنظل و خرزه رهاهمیت بیشتری را در منابع طب سنتی بخود اختصاص داده‌اند. در این مقاله از ۱۱ کتاب مهم طب سنتی که به زبان‌های فارسی و عربی که از قرن سوم تا سیزدهم نگاشته شده است استفاده شده است.

سابقه و هدف: تریکومونیازیس یکی از بیماری‌های شایع غیر ویروسی دستگاه ادراری - تناسلی است که توسط تاژکدار تریکوموناس واژینالیس ایجاد می‌شود. مترونیدازول و تینیدازول دو داروی انتخابی در درمان تریکومونیازیس هستند، اما سرطان‌زایی بالقوه، اثرات تراتوژنیک بر جنین و مقاومت این ارگانیسم به مترونیدازول گزارش شده است. با توجه به اثرات سایتوتوکسیک گیاهان دارویی از جمله ریواس و رازیانه بر ارگانیسم‌های میکروبی و به منظور تعیین تأثیر دو گیاه مذکور بر روی تریکوموناس واژینالیس، در این مطالعه امید است با استفاده از گیاهان فوق بتوان ترکیب دارویی گیاهی مؤثری معرفی شود.

مواد و روش‌ها: تحقیق به طریق تجربی انجام گرفت. از عصاره آبی الکلی گل ریواس غلظت‌های  ۳۰۰-۱۰۰ میکروگرم بر میلی لیتر و از عصاره آبی دانه رازیانه غلظت‌های ۸۰۰-۷۵  میکروگرم بر میلی لیتر تهیه شد. جهت کشت انگل تریکوموناس واژینالیس محیط TYI-S-۳۳ ساخته شد. پس از رسیدن به میزان مورد نظر ۱۰۶ در میلی لیتر، انگل با غلظت‌های مختلف عصاره‌ها مجاور شد. سپس اثرات بازدارندگی عصاره‌ها در کنار گروه‌های کنترل مثبت مترونیدازول و کنترل منفی بررسی شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‎ها از آزمون تحلیل اندازه‌های تکراری (Repeated measures) با کمک نرم‎افزار SPSS استفاده شد.

یافته‌ها: اثر بازدارندگی تأثیر عصاره آبی الکلی گیاه ریواس ۲۴ و ۴۸ ساعت پس از مجاورت با تک‌یاخته تریکوموناس واژینالیس در غلظت ۳۰۰ میکروگرم بر میلی لیتر به ترتیب، ۹۷/۸ درصد و ۱۰۰ درصد بود. درصد ممانعت از رشد انگل تحت تأثیر غلظت‌های مختلف دانه گیاه رازیانه نیز بررسی شد. نتایج به‌دست آمده نشان داد که در غلظت ۸۰۰ میکروگرم بر میلی لیتر، ۷۶ درصد اثر بازدارندگی از رشد انگل در زمان ۲۴ ساعت ردیابی شد و در زمان ۴۸ ساعت،  ۷۹/۴درصد قدرت بازدارندگی مشاهده شد.

بحث و نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد که اثر ضد تریکومونایی گیاه عصاره آبی الکلی گل ریواس، بیش  از عصاره آبی گیاه رازیانه است. مطالعات بعدی در خصوص جداسازی مواد مؤثرۀ ریواس بر انگل مذکور و تحقیقات in vivo در انسان جهت استفاده آنها ضروری است..