مقدمه
فرآیند داوری جنبه مهمی از فرآیند انتشار یک مقاله است. این فرآیند به سردبیر نشریه در تصمیم‌گیری در مورد مقاله کمک می‌کند و همچنین نویسنده را قادر می‌سازد تا محتوای مقاله را بهبود بخشد.
نشریه طب سنتی اسلام و ایران فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران یک سیستم داوری همتا دوسویه ناشناس (Double-anonymized review) را اجرا می‌کند.
قبل از پذیرش داوری یک مقاله، داوران باید اطمینان حاصل کنند که:
- موضوع مقاله در حوزه تخصصی آنهاست.
- آنها می‌توانند زمان مناسبی را برای بررسی انتقادی مقاله اختصاص دهند.
تضاد منافع
"تضاد منافع (COI) زمانی وجود دارد که بین منافع خصوصی (منافع رقابتی) یک فرد و مسئولیت‌های او در قبال فعالیت‌های علمی و انتشاراتی اختلاف وجود داشته باشد، به‌طوری‌که یک ناظر منطقی ممکن است تعجب کند که آیا رفتار یا قضاوت فرد ناشی از ملاحظات منافع رقیب او است." WAME
"داوران باید هرگونه روابط یا فعالیت‌های خود را که ممکن است موجب سوگیری در ارزیابی آنها از یک مقاله شود، اعلام کنند و در صورت وجود تضاد منافع، خود را از فرآیند داوری همتا کنار بگذارند." ICMJE
محرمانه بودن
مقالات دارای مطالب محرمانه‌ای هستند که تنها با هدف ارزیابی انتقادی در اختیار داور قرار می‌گیرند. داوران باید محرمانه‌بودن فرآیند داوری را تضمین کنند. جزئیات مقاله و فرآیند بررسی باید در طول و بعد از فرآیند داوری محرمانه باقی بماند.
"به محرمانه‌بودن فرآیند داوری همتا احترام بگذارید و از استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده در طول فرآیند داوری همتا به نفع خود یا دیگران، یا برای ضرر یا بی‌اعتبار کردن دیگران خودداری کنید." COPE
داورانی که از همکار خود در اجرای یک داوری مقاله کمک می‌خواهند، باید مشارکت این افراد را در نظرات کتبی ارسال‌شده به سردبیر اعلام کنند. از آنجا که با بارگذاری مقاله در نرم‌افزار یا سایر فناوری‌های هوش مصنوعی، محرمانه‌بودن مقاله تضمین نمی‌شود، این اقدام ممنوع است. داوران باید قبل از استفاده از فناوری هوش مصنوعی برای تسهیل داوری از مجله درخواست مجوز کنند. داوران باید بدانند که هوش مصنوعی می‌تواند خروجی‌هایی به نظر معتبر تولید کند که می‌تواند نادرست، ناقص یا مغرضانه باشد.
انصاف
داوری‌ها باید صادقانه و عینی باشد و تحت تأثیر موارد زیر قرار نگیرد:
- خاستگاه مقاله
- دیدگاه مذهبی، سیاسی یا فرهنگی نویسنده
- جنسیت، نژاد، قومیت یا تابعیت نویسنده
گزارش‌های داوری
در ارزیابی یک مقاله، داوران باید روی موارد زیر تمرکز کنند:
اصالت
کمک به حوزه پژوهشی موردنظر
کیفیت فنی
وضوح بیان
عمق تحقیق
داوران همچنین باید توجه داشته باشند که نویسنده (نویسندگان) از دستورالعمل‌های نویسندگان، سیاست‌های نشریه و اخلاق انتشار پیروی کرده‌اند.
گزارش باید دقیق، عینی، سازنده و بدون ابهام باشد. نظرات باید با حقایق و استدلال های سازنده مرتبط با محتوای مقاله پشتیبانی شود.
داوران نباید متن مقاله را بازنویسی کنند. با این حال اصلاحات و پیشنهادات لازم برای بهبود باید ارائه شود.
به موقع بودن
داوران تنها زمانی باید یک مقاله را بپذیرند که مطمئن باشند می‌توانند زمان مناسبی را برای داوری اختصاص دهند. بنابراین، داوران باید مقالات را به‌موقع بررسی و بازگردانند.
توصیه‌ها
توصیه نهایی داور در مورد مقاله باید یکی از این موارد باشد:
- قبول
- اصلاحات جزئی نیاز دارد
- نیاز به بازنگری اساسی دارد
- رد کردن
توصیه باید با استدلال‌ها و حقایق سازنده بر اساس محتوای مقاله ارائه شود.
منابع
|