:: دوره 7، شماره 1 - ( بهار 1395 ) ::
جلد 7 شماره 1 صفحات 84-73 برگشت به فهرست نسخه ها
شناخت ماهیت رزین سندروس در متون علمی کهن
علی نعمتی بابای‌لو* ، مهرناز آزادی بویاغچی ، فرهود نجفی
چکیده:   (8192 مشاهده)

سابقه و هدف: سندروس به عنوان رزین درختی، از گذشته در طب اسلامی مورد توجه بوده و از آن در درمان سوء بینایی، بازکردن برونش‌­ها، تسکین دندان­درد، پرکردن دندان‌های فاسد، درمان چاقی، درمان بواسیر، رفع اسهال خونی، درمان وز گوش و امثال آن، یاد شده است. بسیاری از دانشمندان علوم طب و جواهرشناسی قدیم ویژگی‌های این ماده شامل خصوصیات ظاهری، شیمیایی و محل استحصال آن را شرح داده و آن را با موادی همچون کهربا قیاس کرده­اند، اما اختلافات فراوانی در شرح آنها نسبت به همدیگر دیده می‌شود. در منابع جدید استحصال رزین سندروس را از گونه‌­ای از تیره کاج به نام Tetraclinis articulate Vahl. در شمال آفریقا و به‌ویژه مراکش منحصر کرده‌اند و گونه دیگری را در استرالیا به نامCalitris Quadrivalvis Vent. معرفی کرده‌اند که رزین آن به نام سندروس استرالیایی شناخته می‌­شود. هدف این پژوهش شناخت دقیق سندروس در منابع کهن علمی و تطبیق آن با رزین‌های مشابه امروزی و تدقیق علمی آن است. چرا که ضرورت به‌کارگیری صحیح ماده، شناخت دقیق آن است.

مواد و روش‌­ها: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی– تحلیلی بوده و داده‌­های حاصل از مطالعات اسنادی در متون کهن و جدید براساس منطق تطبیقی، مورد نقد و تحلیل قرار گرفته­اند.

یافته­‌ها: آنچه در متون کهن به نام سندروس یا سندرک یاد شده است متفاوت از سندروس یا Sandarac امروزی بوده و در واقع سندروس در گذشته به دست‌ه­ای از رزین­‌های دی­ترپنویید شامل کوپال زنگبار، کلوفان (راتیانه) و سندروس گفته می­شد که به لحاظ جغرافیایی، منشأ و ساختار شیمیایی با همدیگر متفاوت هستند و به نام گونه­‌های مختلفی از سندروس در متون کهن علمی معرفی شده‌­اند.

نتیجه‌گیری: در فرهنگ عَرَبی قدیم، کلمات خاص و متمایزی برای نامیدن کوپال و سندروس وجود ندارد و تنها در منابع اخیر کوپال را معادل سندروس بلوری ذکر کرده‌­اند و از همین طریق نیز این واژه­‌ها وارد فارسی شده‌­اند. این دو رزین دارای نام علمی، منشأ، جغرافیای انتشار و ساختار شیمیایی متفاوتی هستند، اما در منابع کهن همه به نام سندروس معرفی شده‌­اند.

واژه‌های کلیدی: سندروس، کوپال، کوپال زنگبار، کلوفان، راتیانه، Tetraclinis articulate Vahl.، متون کهن علمی.
متن کامل [PDF 4081 kb]   (2998 دریافت)    
نوع مطالعه: مروري | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1394/10/26 | پذیرش: 1395/3/16


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 7، شماره 1 - ( بهار 1395 ) برگشت به فهرست نسخه ها