|
بدرالدین محمد قلانسی و تأثیر او بر داروسازی دورۀ اسلامی
|
مرضیه کاظمی*   |
|
|
|
چکیده: (619 مشاهده) |
بدرالدین محمدبنبهرامبنمحمد قلانسی سمرقندی، پزشک مشهور ایرانی است که اگرچه پژوهشگرانی چون لوکلر، بروکلمان، کحّاله، زهیربابا (مصحح قرابادین او) و دیگران دربارۀ زمان وفاتش اتفاق‌نظر ندارند، اما شواهد برآمده از تنها اثر باقی‌مانده اش و نیز آثار حکمای پس از او که از آرای او بهره برده اند، مؤیّد حیات او در سدۀ ششم و هفتم هجری قمری است. قلانسی انگیزۀ خود از نگارش قرابادین را فقدان مآخذی دانسته است که دستورالعمل داروهای مرکب پرکاربرد را با تکیه بر داروهای مفردۀ در دسترس شرح داده باشند. او برای رفع این خلأ از منابع معتبر یونانی و دورۀ اسلامی نظیر نوشته های جالینوس، دیوسکوریدس، ثابتبنقره، علیبنرَبَّن طبری، رازی، ابوریحان بیرونی و ابن سینا با ذکر نام آنها بهره برده است. قلانسی پس از مقدمه ای تفصیلی دربارۀ زمان و نحوۀ گردآوری و نگهداری داروهای مفرده و روش‌های مختلف آماده سازی آنها، دستور تهیۀ انواع داروهای مرکب را در چهل ونه باب شرح داده و نحوۀ استفادۀ آنها را ارائه کرده است. دو باب پایانی این اثر به روش‌های دفع جانوران موذی و خواص برخی داروهای مفرده اختصاص دارد و گاه کاربردهای فراطبیعی و به نوعی جادویی این داروها نیز با ذکر منبع آمده است. قلانسی در طرز تهیه یا مصرف داروهای مرکب نیز نوآوری‌های درخور توجهی دارد که اثر او را از آثار مشابه متمایز می کند. این اثر به فارسی ترجمه شده که نقدهایی بر آن وارد است. |
|
| واژه‌های کلیدی: تاریخ پزشکی، داروسازی، طب ایرانی |
|
|
متن کامل [PDF 255 kb]
(307 دریافت)
|
نوع مطالعه: اصيل پژوهشي(تاريخ پزشكي) |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1401/8/3 | پذیرش: 1401/8/10
|
|
|
|
|
|
