:: دوره 12، شماره 3 - ( پاييز 1400 ) ::
جلد 12 شماره 3 صفحات 219-209 برگشت به فهرست نسخه ها
جستاری در باب ناهم‌مقیاسی مفهومی میان پارادایم‌های طبّ سنتی ایرانی و پزشکی مبتنی بر شواهد در مفهوم علیّت
محمدحسین بهمن‌زادگان جهرمی ، علیرضا مهدی‌زاده* ، وحید تفضلی
چکیده:   (1753 مشاهده)
سابقه و هدف: خوانش پارادایمیک از تاریخ پزشکی این امکان را فراهم می‌آورد که به‌دنبال بحران‌های رخ‌داده در تاریخ پزشکی و انقلاب‌های علمی اتفاق‌افتاده، سیر تحول مفاهیم پایه‌ای را ذیل پارادایم‌های گوناگون فهم کنیم. مفاهیم بنیادین در انقلاب‌های علمی دچار تحول اساسی می‌شوند وگاهی ممکن است، تصویر رایج از پدیده‌ها به کلی به نحوی گشتالتی تغییر کنند. در تاریخ پزشکی و با برآمدن طب مدرن در قرون اخیر، مفاهیمی پایه‌ای نظیر علیّت و تبیین، بدن و بدن‌مندی، بیماری و سلامت دستخوش تغییرات اساسی شدند. هدف از این مطالعه، ارائۀ تصویری فلسفی از ناهم‌مقیاسی مفهومی در مفهوم علیّت، با تأکید بر مثال‌هایی از تعریف سلامت و بیماری در پارادایم‌های مختلف پزشکی است.
مواد و روش‏‌ها: در این نوشتار ضمن معرفی و بحث مختصر در باب ناهم‌مقیاسی مفهومی موجود در مفهوم علیّت، دربارۀ برخی مدل‌های تبیین در انقلاب علمی طب نیز بحث می‌کنیم. برای این کار از روش تحلیل فلسفی بهره برده‌ایم تا مبانی فلسفی پارادایم‏‌های طب را مورد تدقیق قرار دهیم. به مدد جستار در تاریخ پزشکی، نمونه‌هایی از فهم علیّت و کارکرد آن را ترسیم خواهیم کرد. همچنین با رویکردی تطبیقی و ضمن ارائۀ مثال‌هایی از متون هر دو پارادایم، دامنۀ‌ این بحث را گسترده‌تر خواهیم کرد.
یافته‌‏ها: مدعای محوری این متن که مبتنی بر پایبندی به اصل ناهم‌مقیاسیِ مفاهیم در پارادایم‌های یک علم شکل گرفته است، عدم امکان وضع مقیاسی واحد برای درک هم‌‏زمان مفهوم علیّت در طب‌های سنتی-ایرانی و پزشکی امروز یا همان پزشکی مبتنی بر شواهد است.
نتیجه‌گیری: این نوشتار ضمن تأکید بر استقلال جنبه‌های نظری و ابعاد کاربستیِ پارادایم‌های پزشکی، گفت‌وگو و حتی مقایسۀ روشمند میان پارادایم‌ها را ممکن و بلکه ضروری می‌داند؛ اما تأکید دارد که این مقایسه به معنای مفاهمۀ هم‏زمان هر دو پارادایم نخواهد بود و اجتناب از خلط روش‌شناختی در این تلاش ضروری است.
واژه‌های کلیدی: پارادایم، طب سنتی ایرانی، پزشکی مبتنی بر شواهد، علیّت
متن کامل [PDF 164 kb]   (995 دریافت)    
نوع مطالعه: اصيل پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/3/23 | پذیرش: 1400/7/10


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 12، شماره 3 - ( پاييز 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها