سابقه و هدف: در طب ایرانی قواعد مفصل علمی دربارۀ حفظ سلامتی در شرایط مختلف وجود دارد یکی از این اصول مهم، قاعده راهبردی حفظالصحه به مثل و درمان به ضد است که درباره آن بین حکیمان، تفاوت آراء و نظرات وجود دارد و همچنین برداشتهای مختلفی نیز در حال حاضر وجود دارد. در این مقاله سعی بر این است که با طرح نظرات متفاوت حکیمان در این باره به شرح و بسط آنها بپردازیم و در نهایت با توجه به مبانی طب سنتی، صحیحترین نظریات را تبیین کنیم. مواد و روشها: متون معتبر مانند قانون، خلاصه الحکمه، مفرح القلوب و... مورد بررسی قرار گرفتند. مطالب مربوط به حفظالصحه در شرایط مختلف سلامتی و بیماری بررسی شده و متون مرتبط با آن در نرم افزار نور با استفاده از کلیدواژههایی مانند حفظ صحت، سلامتی، مشاکل، مماثل، مخالف مورد جستجو قرارگرفتند، سپس یافتههای به دست آمده تجزیه و تحلیل شده و اختلافات و اشتراکات بررسی و جمعبندی شدند. یافتهها: دو دیدگاه درمورد حفظالصحه به مثل بهویژه در امر تغذیه وجود دارد، یک دیدگاه اینکه حفظالصحه به مثل وقتی حاصل میشود که غذا قبل از ورود به بدن، مزاجی شبیه مزاج شخص مصرفکننده در حالت سلامت و تعادل داشته باشد و دیدگاه دیگر این که حفظالصحه به مثل در حالت صحت وقتی حاصل میشود که بعد از ورود غذا به بدن و تأثیر و تأثر از عواملی مثل کبد و دستگاه گوارش در نهایت خلط حاصله مشاکل مزاج شخص باشد نه قبل از ورود غذا به بدن. نتیجهگیری: بهنظر میرسد بر طبق مبانی طب ایرانی، در صورت وجود صحت تامه، حفظ صحت به مثل است و در صورت انحراف از اعتدال مزاج شخصی در شرایط سلامت، حفظ و ارتقاء صحت به مخالف است و در صورت انحراف از اعتدال مزاجی در شرایط بیماری، درمان به ضد است.
Moradi H, Pourhoseini M. To explain the strategic theory: Protect the health with homologous and Treatment with contrasting in Traditional Iranian Medicine. jiitm 2018; 8 (4) :477-484 URL: http://jiitm.ir/article-1-923-fa.html
مرادی دهنوی حسین، پورحسینی مژده. تبیین نظریه راهبردی حفظ الصحه به مثل و درمان به ضد در طب سنتی ایران. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1396; 8 (4) :477-484