سابقه و هدف:هندباء یا کاسنی یکی از گیاهانی است که طی قرون متمادی مورد توجه حکمای ایران و دیگر کشورها بوده، دارویی مفتّح انسدادها و مقوّی کبد، تسکیندهنده حرارت و تشنگی، و نیز کاهنده تیزی صفرا و التهاب معده است. تا کنون گونههای مختلف گیاهی در منابع گوناگون بهعنوان کاسنی بیان شدهاند، درحالیکه توصیف بیانشده از ظاهر این گیاهان در منابع مختلف یکسان نیست. هدف از این مطالعه تطبیق خصوصیات ریختشناختی و اثرات دارویی انواع مختلف کاسنی در منابع طب سنتی و تعیین نام علمی آنها با استفاده از اطلاعات بهدستآمده از ویژگیهای مورفولوژیک و اثرات درمانی آنها در مستندات رایج است. مواد و روشها: در این مطالعه ویژگیهای مورفولوژی انواع گیاهان منسوب به هندباء با اسامی علمی Cichorium endiva،Cichorium intybus ،Taraxacum officinale و Chondrilla juncea در منابع معتبر جدید گیاهان دارویی بررسی شد و با ویژگیهای گیاهشناسی مطرح شده برای هندباء در منابع طب سنتی مقایسه شد. یافتهها:طی مطالعات انجامشده در منابع طب سنتی و تطبیق ویژگیهای ظاهری با منابع جدید، کاسنی بری معادل Cichorium intibus و کاسنی بستانی معادل endivaCichoriumتعیین شد. گونههای دیگر شامل: Cichorium pumilumTaraxacum officinale,و Chondrilla juncea تفاوتهایی واضح در ویژگیهای گیاهی با دو گونه اصلی مطرحشده بهعنوان کاسنی داشتند.
نتیجهگیری: از آنجاییکه شناسایی ماهیت دقیق گیاهان دارویی برای انجام پژوهشهای علمی و نتایج حاصل از آن بسیار مهم است، در این مقاله با مقایسه چندین گونه گیاهی که در منابع طب سنتی بهعنوان کاسنی بیان شدهاند و مقایسه ویژگیهای ظاهری آنها، گیاه کاسنی بری با نام علمی .Cichorium intibus L و گیاه کاسنی بستانی با نام علمی .Cichorium endivia L، که در منابع از انواع کاسنی یا هندباء بودند، تعیین شد. سایر گونهها نمیتوانند از منظر طب سنتی بهعنوان کاسنی یا هندباء در نظر گرفته شوند.
