سابقه و هدف: سوءهاضمه شکایت شایعی است که علل زیادی مانند علل گوارشی و دارویی و ... می‌تواند مسبب آن باشد. در بیشتر بیماران مراجعه‌کننده با نشانه‌های مختلف سوءهاضمه، هیچ‌گونه اختلال ساختاری توجیه‌کننده علائم دیده نمی‌شود؛ به همین دلیل این اختلال در مطالعات نوین، سوءهاضمه عملکردی نامیده می‌شود. در طب ایرانی به اختلالات هضمی اهمیت فراوانی داده می‌شود. هدف این مطالعه، علت‌شناسی اختلالات هاضمه از منظر طب ایرانی است. مواد و روشها: این تحقیق، یک بررسی متون است که حاصل جستجو در کتاب‌های معتبر طب سنتی ایران در محدوده زمانی هشتصد سال (از قرن چهارم تا قرن دوازدهم هجری قمری) است. در ابتدا مطالب مرتبط با اختلالات هاضمه با کلیدواژه‌های هضم و سوء‌هضم استخراج شد. سپس بعد از طبقه‌بندی اطلاعات و تحلیل محتوایی بین یافته‌های طب سنتی و مطالعات نوین، مقایسه و مطالعۀ تطبیقی انجام شد. یافته‌ها: علل اختلالات هاضمه بر اساس طب سنتی ایران به علل داخل بدنی و خارج بدنی تقسیم می‌شود که با علل موجود در مطالعات جدید مشابهت زیادی دارد. در بررسی اشکال آسیب‌شناسی اختلالات هاضمه از منظر طب سنتی مشخص شد که اشکال مختلف این اختلالات شامل تأخیر حرکت معده، تسریعی، تشنجی و شکل ارتعاشی بافت معده است. نتیجه‌گیری: علل سوءهاضمه در کتب طب سنتی به‌نحوی مورد تأیید مطالعات روز است. بررسی تطبیقی در مورد عوامل ایجادکنندۀ اختلالات هاضمه، نشان‌دهنده وسعت دانش و توجه به جنبه‌های مختلف سلامت انسان از دیدگاه طب سنتی ایران است. در این دیدگاه علل مختلف غذایی، روحی، روانی و عضوی می‌تواند سبب ایجاد این شکایت شایع شود.
