سابقه و هدف: از آنجایی که دوران شیردهی از اهمیت زیادی برخوردار است، مرحله ازشیرگرفتن کودک نیز جزو مراحل حساسی از زندگی مادر و کودک بهشمار می‌رود. بی‌توجهی به این مرحله از زندگی کودک می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت جسمی و روانی کودک و حتی مادر داشته باشد. مواد و روش‌ها: این مطالعه به روش مروری-توصیفی انجام و مطالب مربوط به مرحله ازشیرگرفتن کودک در متون طب نیاکان بررسی شده است. به این منظور هفت کتاب از معتبرترین منابع مکتوب طبی نیاکان شامل قانون ابن‌سینا، ذخیره خوارزمشاهی، کاملالصناعه، خلاصهالحکمه، الحاوی، اکسیر اعظم و مفرحالقلوب انتخاب شدند. کلیدواژه‌های پستان، ثدی، مرضعه، شیر مادر و فطام در منابع طب سنتی و کلیدواژه‌هایMilk Production ، Lactation، Weaning ،Breastfeeding در پایگاه‌های اطلاعاتی علمی شامل Google Scholar, PubMed و SID به دو زبان فارسی و انگلیسی جست‌وجو و مطالب مربوط بهنحوه ازشیرگرفتن استخراج و جمع‌بندی شدند. یافته‌ها: در متون طب سنتی ایران به مرحله ازشیرگرفتن کودک، "فطام" گفته می‌شود. حکمای طب ایرانی معتقد بودند بهترین زمان ازشیرگرفتن کودک از مادر، حدود یک سال و نُه ماه تا دو سالگی و بهترین فصل فطام، بهار و سپس پاییز است و ازشیرگرفتن در گرمای تابستان و سرمای زمستان را توصیه نمی‌کردند. به هنگام ازشیرگرفتن باید توجه کرد که کودک دچار کم‌آبی نشود؛ لذا توصیه به مصرف مقدار کافی مایعات از جمله آب خیار، دوغ و شیره خرفه می‌شود. همچنین تدابیر پیشگیری از گرمازدگی به همراه بستن حنا به کف دست، پا و سر توصیه می‌شود. نتیجه‌گیری: مطالعه متون طب سنتی ایران و بهره‌گیری از مطالب توصیه شده حکما (البته پس از به‌روز رسانی مطالب) در کنار روش‌های امروزی شاید بتواند در مدیریت بهتر مرحله از شیرگیری کودک با کمترین آسیب روحی و جسمی و با توصیه‌های تخصصی برای هر فرد، متناسب با هر فصل، غذاهای مناسب و سایر توصیه‌های بی‌ضرر کمک‌کننده باشد.
Hatami H, Mozafari O, Zakeri S, Kolangi F. A review of child weaning in viewpoint of traditional Persian medicine in comparison to modern medicin. jiitm 2020; 10 (4) :341-350 URL: http://jiitm.ir/article-1-1204-fa.html
حاتمی حسین، مظفری امید، ذاکری سمیه، کلنگی فاطمه. مروری بر ازشیرگرفتن کودکان از دیدگاه طب سنتی ایران در مقایسه با طب نوین. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1398; 10 (4) :341-350
