سابقه و هدف: با رواج مصرف خوراکی اسفند یا حرمل در جامعه و تضادهای مشاهده شده در خواص آن، مطالعه بر روی ماهیت گیاه و نیز درستی و نادرستی درمانهای نسبت داده شده به گیاه اسفند ضروری بهنظر میرسد. مواد و روشها: ابتدا نامهای مشابه اسفند و حرمل در متون طب سنتی با نرمافزار جامع طب نور جستجو و سپس هر یک از مفردات بهدستآمده در کتب اصیل و قدیمیتر طب ایرانی بررسی شد. از طرف دیگر به صورت همزمان آنچه در بازار بهعنوان اسفند و حرمل ارائه میشود و نیز مطالعات گیاهشناسی و فیتوشیمی در منابع موجود در اینترنت هم بررسی شد. سپس یافتهها با مفردات بهدستآمده در منابع طب ایرانی تطبیق داده شد. یافتهها: اسفند با نام علمی harmala Peganum با آنچه در منابع اولیه طب ایرانی به نام حرمل ذکر شده، تطابق ندارد. بهنظر میرسد حرمل عربی با نام علمی stricta Rhazia که در ایران با نام بومی اِشوَرَک شناخته میشود، بیشترین شباهت را با حرمل داشته باشد. نتیجهگیری: با توجه به تفاوت فیتوشیمیایی و گیاهشناسی این دو گیاه، اطلاق درمانهای منسوب به حرمل، به گیاه اسفند که امروزه به جای آن استفاده میشود، مورد تردید است.
