سابقه و هدف: دیابت شیرین جزء شایع‌ترین بیماریهای مزمن در جهان است و با عوارض سیستمیک متعددی از جمله گوارشی همراه می‌باشد. یکی از مهمترین عوارض گوارشی دیابت، گاستروپارزی است که با اختلال تأخیر تخلیه معده و با علائمی چون تهوع، استفراغ، سیری زودرس، نفخ و درد فوقانی شکم مشخص می‌شود. از آنجایی که امروزه تمایل به استفاده از طب سنتی رو به گسترش است، توسعه و تطبیق آن با طب جدید ضروری است؛ لذا با توجه به نقش تعیین‌کنندۀ مزاج در درمان در طب سنتی ایران، این پژوهش به‌منظور بررسی مزاج افراد مبتلا به گاستروپارزی دیابتی طراحی شد تا بر اساس آن بتوان به تدوین پروتکل‌های درمانی این عارضه پرداخت. مواد و روش‌ها: این پژوهش از نوع مطالعه مقطعی است. بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ یا ۲ مراجعهکننده به کلینیکهای تخصصی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با سن بالاتر از ۱۸ سال، در فاصلۀ زمانی آبان ۱۳۹۵ تا خرداد ۱۳۹۶، پس از شناسایی و تأیید توسط فوق‌تخصص گوارش وارد مطالعه شدند. جامعه آماری به دو گروه مورد ۵۶ نفری مبتلا به گاستروپارزی و گروه شاهد ۴۴ نفری بدون گاستروپارزی تقسیم شدند. گاستروپارزی بیماران توسط پرسش‌نامه استاندارد گاستروپارزی بررسی و مزاج آنها توسط پرسش‌نامه مزاج مجاهدی تعیین شد. پس از آزمون طبیعی بودن داده‌ها، مقایسه بین‌گروهی با آزمون کای ۲ و آنالیز واریانس یک‌طرفه، با سطح معنی‌داری ۰/۰۵ ≥ p مورد آزمایش قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که افراد گرم‌مزاج با میانگین ۴۴/۲۲ نمره گاستروپارزی کمتری نسبت به افراد سرد‌مزاج با میانگین ۵۲/۲۲ داشتند، اما این اختلاف معنی‌دار نبود (۰/۰۸p =). از طرف دیگر، افراد با مزاج تر با میانگین ۵۵/۷۷ نمره گاستروپارزی بالاتری از افراد خشک‌مزاج با میانگین ۳۹/۹۲ داشتند و این اختلاف معنی‌دار بود (p = ۰/۰۰۱). نتایج: در این مطالعه مزاج سرد و تر بیشتر در مبتلایان به گاستروپارزی دیابتی مشاهده شد. به نظر می‌رسد با‌توجه به پاتوفیزیولوژی گاستروپارزی از منظر طب ایرانی، بیماران دیابتی با مزاج سرد و تر احتمال بیشتری برای ابتلا به گاستروپارزی دارند.
