سابقه و هدف: سرطان یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در جهان است و در سال‌های اخیر آمار مبتلایان به این بیماری رشد چشمگیری داشته است. عوارض و در برخی موارد ناکارآمدی درمان‌های رایج موجب تحقیقات گسترده برای دستیابی به داروهای جدید به‌خصوص با منشاء گیاهی شده است. بررسی دانش طب سنتی میتواند منجر به انتخاب گیاهان مؤثر و سرعت‌بخشی به تحقیقات شود. یکی ازگیاهانی که به‌منظور درمان بیماری‌های مختلف از جمله سرطان، مورد توجه حکیمان طب سنتی بوده سقز است که با نام‌هایی چون بُطم، علک البُطم یا حبه الخضرا در منابع طب سنتی ذکر شده و نام علمی آنPistacia atlantica است. در این مطالعه شواهد موجود در طب سنتی و طب نوین در رابطه با اثرات این گیاه در درمان سرطان، بررسی می‌شود. مواد و روش‌ها: در این مطالعۀ کتابخانه ای، کتب طب سنتی با استفاده از واژگان مربوط به گیاه سقز و واژگان مربوط به بیماری سرطان نظیر سرطان، ورم صلب، خنازیر، سقیروس جستجو شد. علاوه بر این، مقالات چاپ شده در مورد اثرات ضد سرطان این گیاه، با کلیدواژه های Pistacia atlantica ،Bane، سقز و بَنه با استفاده از موتورهای جستجوگر نظیر Cochrane ،Pub Med ،Scopus وGoogle Scholar بدون محدودیت تاریخ استخراج شد. یافته‌ها: بر اساس نتایج این مطالعه مشخص شد که در کتاب‌های طب سنتی در موارد متعددی از علک البطم جهت درمان سرطان استفاده شده است. در مطالعه‌های نوین نیز قسمت‌های مختلف گیاه سقز در کنترل و مهار تکثیر رده های مختلف سلولهای سرطانی اثرات قابل توجهی را نشان دادهاند. بحث و نتیجه‌گیری: تا کنون ترکیبات مختلفی نظیر ترکیبات فنلی در این گیاه شناسایی شده است که دارای اثرات آنتی اکسیدان و القای آپوپتوز در سلولهای سرطانی هستند. با توجه به شواهد فراوانی که در طب سنتی و نوین در مورد اثرات ضد سرطان این گیاه وجود دارد می‌توان گفت احتمالاً سقز دارای قابلیت فراوانی جهت بررسی‌های بیشتر، به‌خصوص در قالب مطالعات بالینی به‌منظور دستیابی به داروها یا ترکیبات نوین ضد سرطانی است.
Bozorgi M, Shams Ardekani M, khanavi M, saeidi M, akbarzadeh T. Effect of Pistacia atlantica on cancer treatment: A review of traditional manuscripts and recent publications. jiitm 2018; 9 (2) :109-119 URL: http://jiitm.ir/article-1-982-fa.html
بزرگی محبوبه، شمس اردکانی محمدرضا، خانوی مهناز، سعیدی مینا، اکبرزاده تهمینه. اثرات سقز (Pistacia atlantica) در درمان سرطان: مروری بر شواهد موجود در منابع طب سنتی و مقالات نوین. مجله طب سنتي اسلام وايران. 1397; 9 (2) :109-119
