سابقه و هدف: موسیقی دانشی است که همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. مسلمانان گذشته از جنبه هنری موسیقی، به ارتباط آن با علوم و دانش‌های نظری و عملی چون طب، نجوم و هندسه معترف بودند. دانش پزشکی از مهم‌ترین علومی است که جنبه عملی موسیقی، بیشترین کاربرد را در آن دارد و پزشکان از موسیقی به عنوان روشی درمانگر یاد کرده‌اند.
مواد و روش‌ها: این پژوهش که به روش مروری انجام گرفته است، ضمن بازخوانی مختصری از جایگاه موسیقی در آثار و رسایل فلاسفه، موسیقی‌دانان و پزشکان مسلمان در تمدن ایرانی – اسلامی تا پایان دوره صفویه، به معرفی و شناسایی یکی از دست‌نوشته‌های مستقل در حوزه موسیقی‌درمانی پرداخته است، تا از این رهگذر هدف مقاله که بررسی و واکاوی سهم و کاربرد موسیقی به‌عنوان روشی درمانگر در پزشکی مسلمانان است، تبیین و مشخص شود. در این نوشتار در مجموع حدود ۵۷ منبع مورد استفاده و واکاوی قرار گرفته است.
یافته‌ها: یافته‌های مطالعه پیش‌رو نشانگر آن است که اندیشمندان مسلمان در تقسیم‌بندی علوم از موسیقی به‌عنوان یکی از زیر شاخه‌های (فروع) دانش ریاضی نام برده‌اند. فلاسفه، دانشمندان علم موسیقی و پزشکان بخشی از متون تولیدی خود را به تأثیر و ارتباط موسیقی با روح و روان آدمی و حتی اثربخشی آن بر جسم اختصاص داده‌اند. گرچه پزشکان مسلمان از موسیقی به‌عنوان حفظ صحّت یاد کرده‌اند، اما بیشتر آراء، دیدگاه و نظرات اندیشمندان مسلمان در حوزه نظری بوده است. ابن‌سینا به‌عنوان پزشک و فیلسوف مسلمانِ ایرانی علاوه بر آثار پزشکی، در متون فلسفی‌اش نیز از تأثیر موسیقی بر جسم و روح آدمی به کرّات سخن گفته است و از وی می‌توان به‌عنوان نخستین پزشکی یاد کرد که از موسیقی در درمان بهره گرفته است.
نتیجه‌‏گیری: امروزه در پزشکی نوین موسیقی‌درمانی (Music Therapy) به‌عنوان تخصّص و رشته‌ای مستقل پایه‌گذاری شده است و تلاش پزشکان آن است که از این شیوه درمانی به‌عنوان طبّ مکمل و طبّ جایگزین در معالجه بیماری‌ها استفاده کنند. با توجه به پیشینه موسیقی‌درمانی در مکاتب پزشکی و از جمله مکتب پزشکی مسلمانان می‌توان از تجربیات و نظرات اندیشمندان در پزشکی نوین استفاده کرد؛ رسالۀ موسیقی‌درمانی می‌تواند یکی از این منابع باشد.